Herman Melville – Katip Bartleby Kitabının Özeti
“Yapmamayı tercih ederim.”
On dokuzuncu yüzyıl ortalarında, Wall Street’teki bir hukuk bürosunda çalışan az rastlanır kiÅŸilikteki bir kâtibin aÄŸzından çıkan ve onun hayat felsefesini dile getiren bu ünlü cümle, o günden beri tekrarlanıp duruyor.
Kâtip Bartleby, kendisine verilen görevleri yapmamayı tercih ettiÄŸini söyleyerek çalışmanın sınırlarını pasif direniÅŸle çizen bir öncü. Ä°ÅŸini son derece kusursuz yapsa da günün birinde ‘çalışmamayı tercih eden’ Bartleby, hukuk bürosunun sahibi avukatın aÄŸzından anlatılıyor. Kâtibinin inadıyla baÅŸa çıkamayan avukat, kapitalizmin kalesinde, devasa binaların duvarlarına bakan masasında, sadece çalışmayı deÄŸil yaÅŸamayı da durduran, hiçbir iÅŸe yaramayan bu adamdan kurtulmak ister, sonunda akıl ve mantık dışı bir çözüme yönelir. Bartleby’nin hikâyesi, bireyin toplum kurallarına karşı tavrını yansıttığı kadar özgür irade ve determinizm konularına da bir pencere açıyor. Kendini dünyadan soyutlayan, özgürlüğünden taviz vermeyen Bartleby canının istemediÄŸi hiçbir ÅŸeyi yapmazken kâtibinin çalışmaması karşısında ona hem acıyan hem de öfkelenen avukatın bu direniÅŸe gerekli tepkiyi göstermemesi ÅŸaşırtıcı ve düşündürücü.
Kafka’dan Albert Camus’ye kadar önemli yazarlara esin kaynağı olan Kâtip Bartleby, absürd edebiyatın öncülerinden ve Amerikan edebiyatının kült yapıtlarından.
“Bartleby, paravanın arkasında oturduÄŸu yerden son derece yumuÅŸak, ama kararlı bir sesle, ‘Yapmamayı tercih ederim,’ dediÄŸinde yaÅŸadığım ÅŸaÅŸkınlığı, yo, dehÅŸeti bir düşünün.”
Herman Melville – Katip Bartleby Kitabını Ä°ndir
