Liman von Sanders – Türkiye’de BeÅŸ Yıl Kitabının Özeti
1. Dünya Savaşı’nda “sadece ölmek için yola çıkanların savaÅŸtığı bir cephede” nasıl oldu da, savaÅŸ kaybedildi? 18 Mart’ta Çanakkale’de dünya tarihin en ÅŸanlı direniÅŸi verildiÄŸi halde bu zafer nasıl yenilgi olarak kabul edildi? Alman ve Osmanlı yöneticileri hangi stratejik hataları yaptı?
Bu ve benzer soruların yanıtlarını bu kez savaşı kaybeden bir generalin gözünden okumak isteyenler için eÅŸsiz bir kitap çıktı. Kesit Yayınları, 1. Dünya Savaşı’nda savaşı yöneten komutanlardan biri olan Alman Generali Liman Von Sanders’in savaÅŸ anılarını konu alan “Türkiye’de BeÅŸ Yıl” adlı kitabını yayınladı.
Cephede Mustafa Kemal Atatürk’le silah arkadaÅŸlığı yapan ve tarihimizde Türk Ordusu’nun MareÅŸal Liman PaÅŸası olarak ünlenen Von Sanders kitabında, yenilen bir pehlivanın yanlı ve savunmacı üslubuyla deÄŸil, önyargısız ve eleÅŸtirel bir yaklaşımla olayları ele alıyor ve savaÅŸta yapılan hataları kendi özeleÅŸtirisini de vererek tek tek sıralıyor.
Dünya tarihinin en önemli dönüm noktasını bu kez kazananların ve tarihçilerin deÄŸil, ciÄŸerlerini askerlerinin ölüm kokusuyla dolduran Von Sanders’in perspektifinden okumak isteyenler için Türkiye’de BeÅŸ Yıl, eÅŸsiz bir eser niteliÄŸinde… Savaşı sadece yenmek ve yenilmekten ibaret saymayanlar bu kitabı okuduklarında, Osmanlı’yı tarih sahnesinden silen geliÅŸmelerin nasıl yaÅŸandığını ve bu evrenin ilk Dünya Savaşı’nın kaybediliÅŸ öyküsünü daha iyi anlayacaklardır.
Kitap, Balkan Harbi sonlarından baÅŸlar ve bir büyük çöküşle, Birinci Dünya Savaşı yenilgisiyle sona erer. 1913 -1918 arasında Türkiye’de görev yapan Von Sanders, cephede savaÅŸa sürülmüş bir General deÄŸildir sadece. Türkiye’ye askerî bir görevle geldiÄŸi halde, ister istemez, ülkemizin iç ve dış politikasını ilgilendiren birçok meseleye tanık olmuÅŸ önemli ve stratejik bir isimdir de… Önce Sultan ReÅŸat’ı, sonra Sultan Vahdettin’i, Sadrazam Sait Halim PaÅŸa’yı, Talât PaÅŸa’yı, Enver PaÅŸa’yı yakından tanımak fırsatını bulan Von Sanders, Türk Ordusu’nun ünlü kumandanlarıyla, bu arada Mustafa Kemal PaÅŸa ile cephelerde silah arkadaÅŸlığı yapmıştır. General Liman Von Sanders’in gerek kiÅŸiler, gerekse olaylar hakkındaki yargıları ve eleÅŸtirileri oldukça ilginçtir. Von Sanders, sadece Osmanlı yöneticilerini eleÅŸtirmekle kalmıyor, Almanya’nın Ä°stanbul’daki büyükelçilerini de aynı içtenlikle yargılıyor. Bu beÅŸ yıllık sürede, gelip geçmiÅŸ hemen hiçbir elçiden ve elçilik erkânından memnun deÄŸildir. Alman Ä°mparatorluÄŸu’nun çıkarlarına hizmet etmek ve Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu Ordusunda yüklendiÄŸi görevleri gereÄŸince yapabilmek baÅŸlıca kaygısıdır. Onda bu kaygıyı besleyen etkenin, memleketine ve kendi kiÅŸiliÄŸine karşı duyduÄŸu saygıdan baÅŸka bir ÅŸey olmadığı, hatıraların her satırında belli olmaktadır.
Tarihî ÅŸartlar, Osmanlı Ordusu’nun yeni bir düzene sokulması çabalarını, Prusya askerliÄŸinden yararlanma yönüne zorlamıştır. Bu sebeple, Türkiye’nin Batı ile olan çeÅŸitli iliÅŸkileri arasında Alman askerlik sisteminin ve anlayışının üzerimizdeki etkisi çok önemlidir. Hemen hemen iki yüzyıl süre ile Türkiye’de uzman, danışman ve öğretmen sıfatıyla Alman askerleri bulunmuÅŸtur. Ãœnlü Alman MareÅŸali Moltke, von der Goltz ve Liman von Sanders bunlar arasında en çok tanınanlarıdır.
1756 yılında Von Sanders’in Türkiyeye gelmesiyle baÅŸlayan bu iliÅŸki, 1939 yılına kadar sürer. Aynı süre içinde, birçok Türk subayı eÄŸitim amacıyla Almanya’ya gönderilmiÅŸtir. Sadrazamlığa, BaÅŸkumandanlığı kadar yükselen Ahmet Ä°zzet PaÅŸa, Ali Rıza PaÅŸa, Salih PaÅŸa gibi itibarlı generaller, mareÅŸaller hep Almanya’da okumuÅŸ, Alman Ordusunda staj yapmışlardır.
Liman von Sanders’in hatıralarını okurken, yalnız geçmiÅŸ devri deÄŸil, günümüzün ÅŸartlarını da daha iyi deÄŸerlendirmiÅŸ olacağız. Almanlarla en çok içli dışlı olduÄŸumuz, kader birliÄŸi yaptığımız yılları bu konularda çok yetkin bir kiÅŸinin kaleminden öğreneceÄŸiz.
Liman von Sanders – Türkiye’de BeÅŸ Yıl Kitabını Ä°ndir
