İçimizdeki Åžeytan – Sabahattin Ali
“Ä°steyip istemediÄŸimi doÄŸru dürüst bilmediÄŸim, fakat neticesi aleyhime çıkarsa istemediÄŸimi iddia ettiÄŸim bu nevi söz ve fiillerimin daimi bir mesulünü bulmuÅŸtum: Buna içimdeki ÅŸeytan diyordum, müdafaasını üzerime almaktan korktuÄŸum bütün hareketlerimi ona yüklüyor ve kendi suratıma tüküreceÄŸim yerde, haksızlığa, tesadüfün cilvesine uÄŸramış bir mazlum gibi nefsimi ÅŸefkat ve ihtimama layık görüyordum. Halbuki ne ÅŸeytanı azizim, ne ÅŸeytanı? Bu bizim gururumuzun, salaklığımızın uydurması… İçimizdeki ÅŸeytan pek de kurnazca olmayan bir kaçamak yolu… İçimizdeki ÅŸeytan yok… İçimizdeki aciz var… Tembellik var… Ä°radesizlik, bilgisizlik ve bunların hepsinden daha korkunç bir ÅŸey: hakikatleri görmekten kaçmak itiyadı var…”Bu romanında, toplumsal gündemin kiÅŸilikler üzerindeki baskısını ve güçsüz insanın “kapana kısılmışlığını” gösteriyor Sabahattin Ali.
Aydın geçinenlerin karanlığına, “insanın içindeki ÅŸeytan”a keskin bir bakış.
Türk edebiyatının usta yazarlarından Sabahattin Ali, İçimizdeki Åžeytan‘da bir aÅŸk hikayesinin ardında 40’lı yıllara hakim olan ideolojileri irdeliyor. Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan kitap 268 sayfalık bir hikaye sunuyor. En çok bilinen romanı Kürk Mantolu Madonna‘nın baÅŸkarakteri sessiz, sakin ve tevekkül sahibi Raif Efendi’nin aksine, İçimizdeki Åžeytan’da bir parça aksi ve memnuniyetsiz Ömer karakterini okuyucuyla tanıştırıyor.
İçimizdeki Åžeytan kitabı kendini sevmeyi öğrenememiş Ömer ile henüz yolun başında ve birey olma çabasındaki Macide arasındaki hikayeyi temel alıyor. Kafası karışık, hiç durmadan düşünen ve sorgulayan Ömer’le, konservatuvarda piyano öğrencisi olan uzak akraba kızı Macide aÅŸkı ekseninde anlatılan romanda Sabahattin Ali psikolojinin sınırlarında dolaşıyor. Etrafında gördüklerini, görülmesi isteneni, aslında olanı ve olması gerekeni kafasında durmaksızın evirip çeviren, sorgulamadan, araÅŸtırmadan kabul etme eÄŸiliminde olanı ÅŸiddetle eleÅŸtiren Ömer, okuru da sormaya ve sorgulamaya davet ediyor. AÅŸk, dostluk, siyaset, toplum ve birey eleÅŸtirisiyle ilgili pek çok deÄŸerli tirat içeren romanda Sabahattin Ali muazzam betimlemeleriyle ustalığını bir kez daha okura kanıtlıyor.
Eserleriyle Türk edebiyatının prestijli ödüllerinden Orhan Kemal Roman ArmaÄŸanı ödülü gibi pek çok ödülün sahibi olan Sabahattin Ali’nin İçimizdeki Åžeytan kitabında hayat bulan hemen her karakterini, sanat ve edebiyat dünyasındaki bazı isimlerden esinlenerek kaleme aldığı yönünde rivayetler bulunuyor. Bu rivayetlere göre içindeki ÅŸeytanla sürekli kavga halinde olan Ömer, usta yazar Sabahattin Ali’yi temsil ederken, Bedri ise bütün iyiliÄŸi ve temiz karakteriyle yazarın aslında olmak istediÄŸi kiÅŸiyi temsil ediyor. 1940’larda hakim aydın kesimin ideallerini ve tavırlarını irdeleyen, entelektüel camianın samimiyetini sorgulayan ve sürekli kendisiyle hesaplaÅŸma halinde olan Ömer karakteri, bu açıdan düşünüldüğünde daha net anlaşılabiliyor. Ömer, yalnızca anlaşılmakla kalmıyor, içsel konuÅŸmalarıyla okuyucuyu da derin bir monoloÄŸun içerisine sürüklüyor. İçimizdeki Åžeytan kitabında toplum yapısını irdeleyen, kusurları dile getiren ve bunun aslında nasıl olması gerektiÄŸine dair düşüncelerini samimi ve makul bir ÅŸekilde okurla paylaÅŸan Sabahattin Ali, hala geçerliliÄŸini koruyan bu tavsiyeleri romanında mükemmel bir ÅŸekilde iÅŸliyor.
Sabahattin Ali akıcı dili ve kendine has üslubuyla kaleme aldığı romanda içinde bulunduÄŸu toplumsal yapıya ve kendi iç dünyasına dair verdiÄŸi küçük ipuçlarıyla okuru kendine hayran bırakırken Türk edebiyatının en iyilerinden olduÄŸunu bir kez daha kanıtlıyor. Åžiir gibi akıp giden ve bir deneme eseri gibi okuru derin düşüncelere sevk eden İçimizdeki Åžeytan,romantizmin doruklarında gezinmeyi de ihmal etmiyor. Ancak Sabahattin Ali bu romanında Kürk Mantolu Madonna‘da Maria Puder ve Raif Efendi iliÅŸkisinde olduÄŸu gibi salt derin duygulardan oluÅŸan masal tadında bir hikayeden ziyade, Ömer ve Macide iliÅŸkisinde son derece realist bir hikaye sunuyor.
OÄŸuz Atay okurlarına çok yabancı gelmeyecek olan Ömer karakteri, düşünce tarzıyla, durmaksızın sorgular yapısıyla, bir türlü “tam” olamamasıyla ve bazen de kendini yargılarkenki acımasızlığıyla adeta bir tutunamayan olarak okurla buluÅŸuyor. OÄŸuz Atay okurlarının keyifle okuyabileceÄŸi roman aynı zamanda bazı bölümlerde Dostoyevski’nin Yeraltından Notlar kitabını anımsatabiliyor.
Kuyucaklı Yusuf, Kürk Mantolu Madonna ve İçimizdeki Şeytan romanlarıyla ve şiirleriyle Türk edebiyatına büyük katkılarda bulunmuş olan Sabahattin Ali, yeni neslin mutlaka tanışması gereken usta isimler arasında yer alıyor. Kendi dönemindeki kusurları ustaca teşhis eden İçimizdeki Şeytan, eskiden beri söylenegelen tarih tekerrürden ibarettir sözü ile ele alındığında günümüze de ayna tutuyor. Usta yazarı daha yakından tanıma fırsatını elde etmek, onun bakış açısından dünyayı görmek ve su gibi akıp giden dilinde kaybolmak isteyen herkesin okuması ve kütüphanesinde bulundurması gereken kitaplardan biri olarak okurlara sunuluyor.
(Tanıtım Bülteninden)
